• 8350 Wejścia

Od 1939 r. w powiecie piskim, stanowiącym obszar nadgraniczny obszaru Prus Wschodnich, Niemcy, łamiąc postanowienia traktatu wersalskiego, przystąpili do wytyczenia nowych i rozbudowy istniejących fortyfikacji. Głównym zadaniem Pozycji Piskiej niem. Johannisburg – Stellung, była początkowo osłona koncentracji wojsk niemieckich do planowanego ataku na Polskę. Powstające umocnienia miały chronić przed potencjalnym atakiem polskich brygad kawalerii newralgiczne mosty i śluzy w Rucianem i Karwiku oraz strzec dostępu do dróg w głąb państwa niemieckiego w kierunku miejscowości Orzysz, gdzie znajdowała się stacja kolejowa przewidywana jako ewentualny węzeł przerzutu wojsk. Powstające w okolicy Pisza umocnienia miały dodatkowo zabezpieczać lotnisko w Rostkach. Po zakończonych walkach z Polską, nie ufając nowemu sojusznikowi – ZSRR – Niemcy przeprowadzili modernizację wybudowanych wcześniej fortyfikacji. Umocnienia na linii wzdłuż jezior: Nidzkie, Wiartel, Brzosolasek, dalej przez Maldanin, jezioro Roś i rzekę Święcek do Nitek, między jeziorami Głąbowskie, Zdedy, Lipińskie, wzmocniono wznosząc jeszcze jesienią 1939 r. 3 nowe obiekty: Regelbau 107a pod Maldaninem, Regelbau 501 w rejonie strzelnicy przy zakładach drzewnych w Piszu oraz prezentowany Regelbau 502. Umocnienia te jednak nigdy nie wzięły udziału w prawdziwych manewrach wojskowych. W 1945 r. Piska Pozycja Ryglowa została opuszczona bez walki przez wycofujące się w głąb Prus wojska niemieckie i zajęta przez oddziały Armii Czerwonej. Zachowany w doskonałym stanie schron po wojnie został poważnie zaniedbany i popadał w ruinę. Dzięki Stowarzyszeniu Historycznemu “Piska Pozycja Ryglowa” w 2007 r. został wpisany do Rejestru Zabytków, a w 2010 r. odrestaurowany i udostępniony do zwiedzania razem ze zorganizowaną w jego wnętrzu ekspozycją militarno-historyczną, jako element trasy historycznej po fortyfikacjach Piskiej Pozycji Ryglowej.

Prezentowany schron bierny dwóch drużyn piechoty typu Regelbau 502 wybudowany został w tzw. klasie odporności Bneu (nowe B) w przyjętej od 1935 r. czterostopniowej klasyfikacji (typ A oznaczał najwyższą odporność). Grubość ścian i stropów schronu wynosi do 2 m, co dawać miało ochronę przed pojedynczym trafieniem pocisku kalibru 300 m, długotrwałym ostrzałem artylerii kalibru 210 mm oraz trafieniem bombą o masie 500 kg. Prezentowany schron został wzniesiony jako pierwszy “Regelbau” tego typu i jedyny taki na terenie Polski. Jego zmodyfikowany i ustandaryzowany projekt posłużył do wznoszenia podobnych obiektów na froncie zachodnim z prefabrykowanych i gotowych elementów, znacznie przyspieszających ich budowę.

Położony w centrum umocnień, wyposażony w łącznicę telefoniczną umożliwiającą kontakt z załogami pozostałych obiektów i stanowisk polowych oraz posiadający mały dzwon obserwacyjny, osłaniający obserwatora pancerzem o grubości 150 mm , schron ten pełnił funkcję stanowiska dowodzenia odcinka Punktu Oporu Pisz (niem. Stützpunkt Johannisburg). W dwóch prostokątnych izbach pogotowia schronu mieściła się załoga składająca się z 26 żołnierzy. Do każdej z izb prowadzą dwa oddzielne wejścia z wnękami na odzież skażoną, połączone śluzą przeciwgazową. Schron wyposażony jest dodatkowo w sprawny do dzisiaj system wentylacji chroniącej przed atakiem gazowym.

Schron udostępniany jest do zwiedzania po wcześniejszym kontakcie telefonicznym z przedstawicielem Stowarzyszenia Historycznego “Piska Pozycja Ryglowa w Piszu”.

Literatura:
J. E. Kaufmann, R. M. Jurga, “Twierdza Europa. Europejskie fortyfikacje II wojny światowej”, Poznań 2013
http://ostpreussen.freetzi.com/ostpreussen.html, Opracowanie tekstu © Cezary Markiel 2002

Obiekt odrestaurowany przez Stowarzyszenie Historyczne “Piska Pozycja Ryglowa” w Piszu, we współpracy z którym dokonano jego digitalizacji

Prawa do wizerunków cyfrowych: wszelkie prawa zastrzeżone