• 1676 Wejścia
• 400 Pobrań

autor: Józef Łapiński
obraz: „Poranek”, 1983 r.
olej na płótnie, wym. 75 x 100 cm

Józef Łapiński urodził się w 1919 roku w Derwaniszkach na Łotwie, zmarł w 2004 r. W Derwaniszkach mieszkał do wybuchu II wojny światowej. W roku 1941 został aresztowany – przebywał najpierw w więzieniu w Dauwgapils, następnie przewieziony został do obozu koncentracyjnego niedaleko Rygi, skąd trafił do KL Stutthof. Należał tam do komanda malarzy obozowych, którym zlecano kopiowanie znanych dzieł sztuki, a także malowanie portretów i pejzaży. Oprócz dzieł na zamówienie, tworzył również grafiki, w których portretował dramat obozowego życia. Spośród nich szczególnie istotny był cykl przedstawiający prace Komanda Leśnego – grupy więźniów zatrudnionych do ciężkiej pracy przy wycince drzew. Wstrząsające są również dzieła ukazujące tzw. „Marsz Śmierci” – pieszą ewakuację obozu zimą 1945 roku, która pochłonęła życie setek ludzi. Łapińskiemu udało się przeżyć, jednak obozowa trauma położyła się cieniem na całym jego życiorysie.

Po wojnie ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Gdańsku, gdzie w 1952 roku zdobył dyplom na Wydziale Malarstwa u prof. Juliusza Studnickiego. Następnie przeniósł się do Elbląga, gdzie zapuścił korzenie. W trakcie swojej kariery zawodowej był instruktorem plastycznym w Elbląskim Domu Kultury, pracował również jako plastyk w elbląskim muzeum. Był uczestnikiem wielu wystaw zbiorowych, zarówno lokalnych, jak i ogólnopolskich. Odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Obozowy etap twórczości Józefa Łapińskiego charakteryzuje się dużym dramatyzmem i napięciem – są to dzieła silnie nacechowane emocjonalnie. Spełniały one w dużej mierze funkcję kronikarską, dokumentując życie w KL Stutthof, ale sam proces twórczy miał dla autora z pewnością również charakter katartyczny, a przelewanie emocji na papier pozwalało mu lepiej radzić sobie z traumą życia w cieniu krematoryjnych kominów. Artystyczne dossier Łapińskiego nie ogranicza się jednak wyłącznie do lat pobytu w obozie – po wojnie zmienił się jedynie charakter jego twórczości. Z biegiem czasu, zniknął posępny dramatyzm, a jego miejsce zajęły ład i harmonia.

W zbiorach elbląskiego muzeum znajduje się kilka dzieł Józefa Łapińskiego, jednym z nich jest „Poranek” - niepozorny na pierwszy rzut oka obraz, będący jednak bardzo dobrym przykładem stylu artysty w późniejszym okresie życia. Z jego zamiłowania do pejzażu zrodziło się wiele pięknie skomponowanych kolorystycznie widoków okolic naszego miasta – miękko modelowanych, jak gdyby skąpanych we mgle, i umiejętnie opartych na barwnych harmoniach. Jest to twórczość bardzo miła dla oka, dekoracyjna, jednak nie popadająca w banał, która zdaje się za cienką zasłoną estetyzacji, skrywać wewnętrzne napięcie i niepokój. Z dorobku artystycznego Józefa Łapińskiego wyłania się człowiek bardzo wrażliwy, o dużym talencie kolorystycznym i umiejętnościach, którego ciekawy życiorys szedł w parze z niebanalnym głosem twórczym. Warto dbać, aby ten głos nie został zapomniany.


Autor opisu: Michał Kozłowski, historyk sztuki
Źródło: Muzeum Archeologiczno-Historyczne, Elbląska Gazeta Internetowa portEl.pl https://www.portel.pl/kultura/poranek-jozefa-lapinskiego-historia-jednego-przedmiotu-cz-132/106093

Prawa do wizerunku cyfrowego: CC BY 1.0 https://creativecommons.org/licenses/by/1.0/deed.pl