• 506 Wejścia
• 90 Pobrań

Wymiary: wymiary kwatery: 87,5 cm x 40 cm; wymiary witraża gabinetowego: 7 cm x 15,2 cm
Autor: warsztat nieznany, według rysunku Georga Pencza (1500 - 1550), niemieckiego malarza i grafika, ucznia Durera
Miejsce powstania: Niemcy, Norymberga
Materiał: szkło bezbarwne, barwione w masie, farba witrażowa, listwy ołowiowe
Technika: malatura en grisaille, lazurowanie srebrowe, oszklenie ołowiowe

Kwatera witrażowa, na którą składa się prostokątny witraż gabinetowy ze sceną alegoryczną, wprawiony wtórnie w kwaterę z oszkleniem gomółkowym. Scena na witrażu gabinetowym przedstawia nagą niewiastę stojącą nad otwartym grobem z trumną, w otoczeniu pejzażu. Kobieta z rozwianymi falującymi długimi włosami, ukazana jest z profilu. W lewej ręce trzyma jabłko, zaś w prawej klepsydrę z zegarem słonecznym na długiej załamującej się draperii. U jej stóp widoczna: łopata przy wykopanym grobie, płyta nagrobna z leżącą na wierzchu czaszką i globus. U dołu, w renesansowym kartuszu z ornamentem okuciowym, napis: GEDENCK DAS ENT 1539 (Pomnij, jaki będzie koniec [Twój]). Jabłko jest symbolem grzechu pierworodnego. Klepsydra z zegarem przypominają o przemijaniu, włócząca się po ziemi tkanina, globus, trumna, grób, łopata, to wszystko kojarzy się z czasem, który przemija, niszcząc to co ziemskie.
Witraż ze sceną alegoryczną wprawiony został wtórnie w kwaterę z malowanym żółtym kartuszem rolwerkowym zwieńczonym trzema gałązkami oliwnymi, zaś u dołu zamknięty niebieską draperią ze wstęgami i oszkleniem gomółkowym. Obramienie kwatery stanowi brązowo-zielona bordiura na którą składają się trzy pasy ozdobione rombami.
Część środkowa kwatery z alegorią czasu to przykład witraża gabinetowego w typie witraży norymberskich z XVI wieku. Analogiczny witraży, według rysunku Georga Pencza do 1945 roku znajdował się w Kunstgewerbemuseum w Berlinie.
Witraże gabinetowe to niewielkich rozmiarów krążki lub prostokątne szybki malowane emaliami barwnymi lub en griseille, o charakterze świeckim (choć z przedstawieniami często o tematyce religijnej) a także ze scenami rodzajowymi czy motywami heraldycznymi. Pierwowzorami do tych kompozycji były często ryciny wybitnych artystów. Od 2. połowie XVI popularne były w całej niemal Europie, jednak największymi ośrodkami ich produkcji były kraje południowoniemieckie, Holandia i Szwajcaria. Umieszczano je w oknach na tle bezbarwnego oszklenia. Przy rożnych okazjach prywatnych czy oficjalnych stanowiły cenne podarunki.
Witraż figuralny w dobrym stanie zachowania, okalająca go kwatera posiada niewielki ubytek (uzupełniony białym szkłem) w partii malowanego kartusza. Wprawienie witraża gabinetowego w późniejsze obramienie nie wpłynęło na obniżenie jego wartości.

Autor opisu: Weronika Wojnowska

Literatura:
E.Letkiewicz, Polskie nowożytne witraże malowane emaliami, Lublin 1995
E.Gajewska-Prorok, Mistrzowie światła. Witraże i obrazy malowane pod szkłem, katalog wystawy, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Wrocław 2014

Wystawy:
Mors ianua vitae. Chrzescijanskie obyczaje pogrzebowe. Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, 2012 – 20013
70 lat Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku. Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, 2018

Prawa do wizerunku cyfrowego: CC BY 1.0 https://creativecommons.org/licenses/by/1.0/deed.pl