Mało która z instytucji kultury w Polsce może poszczycić się tak długą tradycją. Historyczne początki Biblioteki Elbląskiej datują się na rok 1601, kiedy to rektor Gimnazjum Akademickiego w Elblągu Jan Mylius za 200 florenów ofiarowanych przez radę miejską zakupił księgozbiór po swoim poprzedniku, Tomaszu Rotusie. Dzieje biblioteki same w sobie stanowić mogą przedmiot badań historyczno-kulturalnych, są bowiem częścią nie tylko historii miasta, przeżywającego w ciągu stuleci wzloty i upadki, ale też częścią historii nauki i kultury europejskiej. W dawnym Elblągu krzyżowały się wpływy polskie i niemieckie, osiedlali się tu Holendrzy, przybysze ze Skandynawii, a nawet z Anglii, biblioteka zaś stanowiła ważne centrum życia intelektualnego. Ślady tamtych czasów mamy dziś w zbiorach zabytkowych Biblioteki Elbląskiej, wśród których znajduje się między innymi cenna kolekcja 160 wydań Biblii, głównie protestanckich, tudzież księgozbiór dawnej Biblioteki Gimnazjum Akademickiego w Elblągu.
Biblioteka jest obecnie jedną z najbardziej nowoczesnych i zaawansowanych technologicznie placówek kulturalnych w Polsce. Dodatkowym atutem jest lokalizacja na elbląskiej starówce oraz zabytkowy zespół budynków kościoła i szpitala św. Ducha, których dzieje sięgają swoimi korzeniami XIII wieku. Wyposażone w nowoczesny sprzęt zabytkowe pomieszczenia tworzą niezwykły klimat będący syntezą historycznej architektury i najnowszych technologii.
Dziś Biblioteka Elbląska im. Cypriana Norwida jest bez wątpienia jednym z najważniejszych ośrodków kulturalnych regionu. Dysponuje ponad półmilionowym księgozbiorem, jest w posiadaniu 69 inkunabułów, prawie 9 tys. starodruków, 527 rękopisów, do czego dochodzą jeszcze czasopisma, zbiory kartograficzne, muzykalia, książki mówione oraz nośniki audiowizualne. 16 stycznia 2009 roku księgozbiór zabytkowy Biblioteki Elbląskiej został oficjalnie wpisany do Narodowego Zasobu Bibliotecznego, czyli stanowi integralny element dziedzictwa kulturowego kraju.
Potocznie instytucję biblioteki kojarzy się z tradycyjnym księgozbiorem, wypożyczalnią i czytelnią, ale dzisiejsza Biblioteka Elbląska to coś o wiele więcej. Jest placówką kulturalną w pełni nowoczesną z dostępem do komputerowej sieci informatycznej, ale przede wszystkim stwarza okazję do integracji różnych środowisk odbiorców i twórców kultury.
