• 4622 Wejścia

Uprawa roli i przemiał zboża stanowiły ważną część gospodarki Żuław. Młyny występowały na tych terenach dość licznie i początkowo zdecydowana ich większość napędzana była siłą wiatru. Wraz z rozwojem techniki zaczęły się również pojawiać młyny parowe. Mimo, że sposób napędzania młynów się zmieniał, ich główny mechanizm roboczy - złożenie kamieni młyńskich, pozostawał bez zmian. Tak było też w przypadku młyna parowego rodziny Schlenger, funkcjonującego w Nowym Dworze Gdańskim, którego koło młyńskie prezentowane jest w muzeum.

Służące do rozdrabniania ziarna, złożenie kamieni młyńskich, składało się z dwóch płaskich kamiennych walców z otworami po środku ułożonych jeden na drugim. Dolny z nich tzw. spodek lub leżak, podczas procesu rozcierania ziaren zboża, pozostawał nieruchomy, a drugi tzw. biegacz, wprawiany był w ruch obrotowy. Powierzchnie pracujące obydwu kół w specjalny sposób nacinano, wykonując tzw. nakucia, czyli promieniście rozchodzące się rowki, które umożliwiały rozcieranie ziarna oraz rozprowadzanie go po całej powierzchni kamieni. Jakość i rodzaj użytego do produkcji kół kamienia miała ogromny wpływ na jakość wytwarzanej mąki. W XIX w. najbardziej ceniono twarde i porowate kamienie kwarcowe z francuskiego La-Ferte sous Joarre. Właśnie stamtąd pochodzi prezentowane koło młyńskie z młyna parowego rodziny Schlenger, o czym świadczą inskrypcje w języku francuskim na wewnętrznym pierścieniu koła: "*LA FERTE sous JOUARRE FRANCE * SOCIETE GENERALE MEULIERE".

Literatura:
S. Małyszczycki, "Młynarstwo zbożowe", t. 1. cz.1-2, Warszawa 1890
J. Mokrzyński, "Młynarstwo: w zarysie. Cz. 2, Maszyny i narzędzia młynarskie", Warszawa – Lwów 1914