• 5781 Wejścia

Tereny Żuław przed wojną stanowiły bardzo różnorodny kulturowo region. Ważnym elementem tej kulturowej mozaiki byli mennonici. Ta mniejszość wyznaniowa, która przybyła na tereny Żuław w XVI w., początkowo nie mogła wznosić swoich świątyń, ani posiadać własnych cmentarzy. Dlatego też swoich zmarłych chowali oni na cmentarzach katolickich, w specjalnie wydzielonych osobnych kwaterach. Od XVIII w., mennonici zaczęli wznosić własne cmentarze, zwykle w znacznym oddaleniu od wsi, co prawdopodobnie w znacznym stopniu uchroniło je przed zniszczeniem po drugiej wojnie światowej przez pozbawionych szacunku do swoich poprzedników napływowych mieszkańców. Nagrobki cmentarzy mennonickich przyjmują różne kształty, ale pośród cippusów, rzeźb w kształcie ściętego drzewa (tzw. drzewa życia) oraz krzyży, najcharakterystyczniejsze i najczęściej występujące są stele – czyli ustawiane pionowo płyty nagrobne, przeważnie wykonywane z kamienia, z dekorowanym zwieńczeniem oraz z inskrypcją z informacjami o zmarłym.

Odnaleziona w 1997 roku w Cyganku, na tzw. "Cmentarzu 11 wsi", stela obecnie eksponowana w Żuławskim Parku Historycznym, jest ostatnim już przykładem tego typu nagrobka wykonanego z drewna. Stela pochodzi z 1876 roku, wykonana jest z drewna modrzewiowego. Tego typu nagrobki często były malowane na szaro lub biało, aby imitować kamień. Wykorzystanie tańszego materiału wynika najprawdopodobniej z niezamożności rodziny zmarłego.

Stela pierwotnie oznaczała grób Sary Mecklemburger, ur. 19 września 1800 roku w Petershagen (Cyganek), zm. 18 stycznia 1876 roku.


mgr Łukasz Kępski
Żuławski Park Historyczny