• 6470 Wejścia

Prezentowana rzeźba jest dziełem, pochodzącego z Przybyłowa k. Częstochowy, twórcy ludowego Jana Kowalskiego. W wieku 6 lat trafił do łagru, a następnie do obozu pracy w Miodarach pod Oleśnicą. Przed zagładą w Auschwitz uratowała go niemiecka pielęgniarka, która zaprzyjaźniła się w obozie z jego biegle mówiącą po niemiecku matką. Po zakończeniu wojny, wraz z rodzicami osiedlił się w Nowym Dworze pod Sycowem, skąd następnie przeprowadził się i na stałe osiedlił w Iławie. Z wykształcenia był technikiem weterynarii i w tym też zawodzie pracował do roku 1967 r. Powodem dla którego musiał zrezygnować z dotychczasowej pracy były obrażenia jakich doznał w wyniku wypadku motocyklowego. Po tym zdarzeniu Jan Kowalski rozpoczął swoją aktywną różnorodną twórczość artystyczną bardzo ściśle związaną z tematyką ludową. Tworzył różne satyry, fraszki, bajki, opowiadania, legendy i aforyzmy, ale to właśnie rzeźbie poświęcał najwięcej czasu. Często w swojej twórczości poetyckiej odnosi się też do swojej rzeźbiarskiej pasji, w której wyróżnia go sposób ciosania drewna – zwykle lipowego, oraz charakterystyczny układ rąk i głowy tworzonych postaci.

Prezentowana rzeźba artysty przedstawia najpopularniejszy w twórczości ludowej motyw "Chrystusa Frasobliwego". Siedząca postać Jezusa w charakterystyczny sposób dla tego motywu, wspiera głowę ręką, opartą na kolanach. Ubrana jest w długą czerwona szatę, a na jej głowie widzimy koronę cierniową. Ten typ przedstawienia ikonograficznego znany był już w XIV w. Występując głównie w rzeźbie, popularny staje się wśród polskich artystów ludowych od XVIII w. Rzeźby go prezentujące ustawiano wówczas najczęściej w przydrożnych kapliczkach.Często nawiązując do odkupienia grzechu pierworodnego, pod stopą lub na kolanie zamyślonego, cierpiącego, oczekującego na ukrzyżowanie Chrystusa, umieszczano czaszkę Adama. Z czasem coraz bardziej motyw ten tracił zanczenie jako tzw. "świątek", a stawał się pretekstem do osobistego ujęcia tematu, wyrażającego własną niedolę, krzywdę, ból i nadzieję.

Literatura:
A. Jackowski, "Współczesna rzeźba ludowa" [w: ] "Polska Sztuka Ludowa – Konteksty", 1964, t. 18, z. 1
Red. K. Kubalska-Sulkiewicz, "Słownik terminologiczny sztuk pieknych", Warszawa 2002
Z. Kumórek, Posłowie [w: ] J. Kowalski "Fraszki 1999", Iława 1999
Karta katalogu naukowego muzealiów etnograficznych Muzeum Budownictwa Ludowego – Parku Etnograficznego w Olsztynku