• 1667 Wejścia

Po przegranej kampanii wrześniowej w 1939 r. i zajęciu przez ZSRR i Niemcy całego terytorium Polski, władze Rzeczpospolitej zmuszone zostały do przeniesienia siedziby poza granice kraju, aby zachować ciągłość instytucji państwowych uznawanych na forum międzynarodowym. Do jednych z najważniejszych zadań polskiego rządu na uchodźstwie należało rozbudowanie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie we współpracy z Francją i Wielką Brytanią. Ich integralną częścią również podległą Naczelnemu Wodzowi – gen. Władysławowi Sikorskiemu, była działająca na terenach Polski okupowanej przez Niemcy i ZSRR zakonspirowana Armia Krajowa. Po agresji niemieckiej na ZSRR, dzięki układowi zwanemu Sikorski-Majski, stosunki pomiędzy Polską i ZSRR miały zostać znormalizowane. Układ ten zakładał m. in. utworzenie Polskich Sił Zbrojnych również w ZSRR, pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Miały one się składać z Polaków więzionych i deportowanych w głąb Związku Radzieckiego w czasie sowieckiej okupacji. Stosunki polsko-radzieckie szybko znowu zostały zerwane przez ZSRR, a Armia Andersa została ewakuowana do Iranu w 1942 r.
W tym czasie, w opozycji do sił zbrojnych podległych rządowi na uchodźstwie, w ZSRR tworzyć zaczęto polskie jednostki wojskowe pod kierownictwem polskich komunistów i dowództwem Zygmunta Berlinga. Zwerbowani do tej formacji żołnierze byli intensywnie indoktrynowani politycznie, a braki w kadrze oficerskiej wypełnianie były przez oficerów Armii Czerwonej. I właśnie te nowo utworzone siły zbrojne, wojskowo i politycznie podporządkowane ZSRR, niestety stanowiły podstawę odbudowywanego po zakończonej drugiej wojnie światowej polskiego wojska.
Jeszcze w czasie wojny, ale również po jej zakończeniu, specjalnie wydzielone do tego odziały działały przeciwko polskiemu podziemiu. Od 1949 r. rozpoczęła się w wojsku czystka. Usuwano z wojska i przeprowadzano aresztowania przedwojennych oficerów polskich, doprowadzając również do ich pokazowych procesów, często kończących się wyrokiem śmierci.
I tak jak w okresie międzywojennym wojsko mogło liczyć na poparcie społeczne, po wojnie większość społeczeństwa odnosiła się do niego raczej nieufnie. Dotąd postrzegana jako zaszczyt służba wojskowa, przez patologie Armii Czerwonej wprowadzone do Ludowego Wojska Polskiego, zaczęła być postrzegana jako zagrożenie. Obowiązywała rejestracja przedpoborowa w wieku 18 lat. Pomiędzy 19, a 24 rokiem życia należało się zgłosić do poboru. W razie niestawienia się bez uzasadnionych przyczyn możliwe było przymusowe doprowadzenie poborowego. Wojsko stało się miejscem intensywnej indoktrynacji, a nie wszyscy potencjalni poborowi chcieli przysięgać: „(…) strzec niezłomnie wolności, niepodległości i granic Polski Ludowej przed zakusami imperializmu, a w razie potrzeby, nie szczędząc krwi ani życia, mężnie walczyć w obronie mojej ojczyzny aż do pełnego zwycięstwa nad wrogiem, stać nieugięcie na straży pokoju w jednym szeregu z Armią Radziecką i innymi sojuszniczymi armiami (…)”(Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. o przysiędze wojskowej).

Warto zwrócić uwagę na umieszczone na prezentowanej książeczce wojskowej godło Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Przedwojenny wizerunek polskiego herbu państwowego z 1927 r., z powodów ideologicznych został zmieniony poprzez usunięcie korony z głowy orła. W rozumieniu władz symbolizowała ona bowiem władzę monarszą. Tak zmieniony herb funkcjonował od 1944 r.

Zdigitalizowano i udostępniono dzięki uprzejmości Pana Mirosława Melerskiego

Prawa do wizerunków cyfrowych: CC BY-NC-SA 4.0
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode.pl