• 1031 Wejścia
• 328 Pobrań

Żołnierze w czasie działań wojennych musieli być w stanie przygotować sobie posiłek w warunkach polowych, dlatego też jednym z podstawowych elementów ekwipunku żołnierza praktycznie każdej armii krajów europejskich, obok manierki była właśnie menażka.

Ten lekki zamykany pojemnik, dwu – lub trzyczęściowy służący do przygotowywania, ale i spożywania posiłków, produkowany na masową skalę dla wojska, z biegiem czasu został poddany różnym udoskonaleniom.

Początkowo menażki wojska pruskiego składały się z trzech elementów:
- wysokiego kociołka, który w widoku z góry przybierał kształt spłaszczonej nerki. Na jego bokach w górnej części umieszczono wykonane z cienkiej blaszki oczka, w których mocowany był wąski drut stanowiący prostokątny uchwyt całej menażki. We wnętrzu, a czasem również na zewnątrz kociołka widoczne są podziałki jego pojemności, najczęściej co ¼ litra;
- wieka, które mogło spełniać funkcję małej patelni w polowej kuchni;
- rączki, która mogła być przymocowana lub odmontowana od wieka, zależnie od potrzeby; znajdował się na niej specjalny uchwyt, w który można było włożyć np. zwykły patyk, gdyby podczas przygotowywania potrawy w menażce rączka za bardzo się rozgrzała.

Z czasem gdy okazało się, że demontowane rączki zbyt często się gubią, postanowiono połączyć je na stałe z wiekiem. Rączka w miejscu wieka otrzymała zawias, dzięki czemu w czasie transportu można było ją złożyć wzdłuż ścianki kociołka. Na przeciwnym do wieka końcu była ona zagięta tak, aby zahaczać o dno kociołka, dodatkowo usztywniając cały złożony zestaw. Od 1915 r. rączka przyjęła już płaski kształt, zastępując w ten sposób poprzedni kształt przekroju litery „T”. Kolejna modyfikacją było zamontowanie w dolnej części rączki uchwytu, przez który przewlekano pasek mocując menażkę do plecaka. Od 1917 r. środkowy punkt lancetowatego kształtu blaszki mocującej rączkę do wieka, zaczęto charakterystycznie wyginać do góry. Służyło to zablokowaniu drugiego paska mocującego menażkę do plecaka.

Kolor emalii lub jej brak na poszczególnych elementach menażki zależał od obowiązujących rozporządzeń wojskowych i również zmieniał się na przestrzeni czasu. Najczęściej występujące kolory to czarny i szaro zielony. Początkowo do produkcji menażek używano aluminium, jako materiału lżejszego. Z czasem, gdy w związku z wojną, jego dostępność była ograniczona, zaczęto go zastępować stalą.

Często na menażkach znaleźć można oznaczenia fabryki, która ją wyprodukowała i rok jej produkcji, a także oznaczenie jednostki/okręgu, który przyjął dany egzemplarz na stan. W przypadku prezentowanego obiektu na środku wieczka przy dolnej krawędzi znaleźć można inskrypcję: „JR 70”.

Zdigitalizowano i udostępniono dzięki uprzejmości Pana Mirosława Melerskiego.

Prawa do wizerunków cyfrowych: CC BY-NC-SA 4.0
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode.pl