• 856 Wejścia

Po klęsce kampanii wrześniowej i po zaatakowaniu Polski przez ZSRR 17 września 1939 r., gdy władze II Rzeczpospolitej opuściły już terytorium kraju, a zbrojny opór Wojska Polskiego był już niemożliwy, Naczelny Wódz Edward Śmigły-Rydz wydał rozkaz przekroczenia granicy polsko – rumuńskiej i polsko-węgierskiej do wszystkich podległych mu oddziałów. Wraz z żołnierzami do naszych ówczesnych południowych sąsiadów wyruszyły również tysiące uchodźców cywilnych. Węgrzy przyjęli rzesze polskich uchodźców szacowane na od 130 do 150 tys. osób. W krótkim czasie udało im się ich rozlokować w 141 obozach uchodźców dla wojskowych i 114 obozach dla ludności cywilnej. Tak szybka pomoc była możliwa dzięki ogromnemu wsparciu i życzliwości działających na ternie Węgier instytucji i stowarzyszeń przyjaźni polsko – węgierskiej, do których należała ówczesna elita.
Obozy dla uchodźców wojskowych organizowano przeważnie w południowo-zachodniej części kraju. Takie ich ulokowanie miało ułatwiać przerzut żołnierzy do Francji do tworzących się Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w ramach akcji konspiracyjnej „Ewa”. Rząd węgierski, pomimo, że oficjalnie ich państwo było w sojuszu politycznym z Niemcami, przymykał na ten proceder oko.
W obozach dla uchodźców funkcjonowały świetlice obozowe, w których głównie koncentrowała się praca kulturalno-oświatowa. Wydawane były obozowe polskie pisma. Powstał Fundusz Kultury, który finansował działalność wydawniczą. Organizowane były konkursy i wystawy artystyczne oraz działały chóry i teatry. Powoływano szkoły dla polskiej młodzieży, która mogła również później studiować na węgierskich uczelniach.

Internowani Polacy otrzymywali od węgierskiego rządu zasiłki, ale mogli również pracować zarobkowo. Po rozpoczęciu okupacji Węgier przez niemieckie siły zbrojne w 1944 r., wypłacanie zasiłków zostało wstrzymane i większość uchodźców była zmuszona do podjęcia pracy. Otrzymywali oni wówczas specjalne indywidualne lub grupowe urzędowe skierowania do pracy. Najczęściej była to praca na roli, ale również w warsztatach, fabrykach, czy tak jak jest to zapisane w prezentowanym dokumencie w kopalni węgla Salgotarjani.


Literatura:

K. Stasierski, Polscy uchodźcy na Węgrzech w latach 1939 – 1945, Przegląd Historyczny 52/2, 1961, s. 247 – 273
G. Łubaczyk, Fenomen wojennego uchodźstwa polskiego na Węgrzech (1939 – 1946), wszechnica.org.pl wykłady w Internecie

Zdigitalizowano i udostępniono dzięki uprzejmości Pana Mirosława Melerskiego

Prawa do wizerunków cyfrowych: CC BY-NC-SA 4.0
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode.pl