• 294 Wejścia

W czasie badań wykopaliskowych prowadzonych na Starym Mieście w Elblągu odnajdowane są również zabawki. Kościanymi frygami, drewnianymi bąkami, kulkami z drewna, szkła, gliny lub kamienia bawili się zarówno chłopcy jak i dziewczynki. Jednak znajdowane są również zabawki przeznaczone wyłącznie dla dziewczynek, które miały przygotowywać je do pełnienia przyszłych „dorosłych” ról w rodzinie i ówczesnym społeczeństwie mieszczańskim. Do tego rodzaju zabawek wyłącznie dla dziewczynek, należały miniaturowe naczynia.

Obiekty z tej kategorii odkryte na Starym Mieście w Elblągu pochodzą głównie z okresu nowożytnego – od XVI do XVIII wieku i znajdowane są na działkach należących do średniozamożnych mieszczan tego czasu. Te miniaturowe naczynia różnią się od swoich „dorosłych” pierwowzorów praktycznie wyłącznie rozmiarem i stanowią dokładne odpowiedniki naczyń stosowanych wówczas w elbląskich gospodarstwach domowych. Z pewnością wykonywane były przez tych samych garncarzy cechowych – zarówno warsztatów lokalnych, jak i obcych centrów wytwórczości garncarskiej. Dużą część znalezionych w Elblągu miniaturowych naczyń wiąże się z warsztatami zlokalizowanymi na terenie dzisiejszych Niemiec.

Prezentowana zabawka jest miniaturowym odpowiednikiem grapenu - charakterystycznego naczynia o kulistym dnie i trzech wysokich wyraźnie wyodrębnionych nóżkach. Dzięki takiemu kształtowi naczynia, można je było stabilnie ustawiać bezpośrednio na nierównej powierzchni paleniska, a równomiernie działająca na kuliste dno temperatura, przyczyniała się do szybszego gotowania. Prezentowany miniaturowy egzemplarz posiada dodatkowo umieszczony z boku tulejkowaty uchwyt, który jak wskazują źródła ikonograficzne przedłużany był drewnianą rączką.

Literatura:
M. Marcinkowski, Rodzaje i jakość zabawek a socjotopografia Starego Miasta w Elblągu, [w:] "Zabawka – przedmiot ludyczny i obiekt kolekcjonerski", K. Kabacińska – Łuczak, D. Żołądź – Strzelczyk (red.), Poznań 2016
M. Marcinkowski, "Zabawki dzieci elbląskich. Prezentacja zbioru z badań wykopaliskowych"
M. Marcinkowski, "Średniowieczne szybkowary", http://strefahistorii.pl/article/2821-sredniowieczne-szybkowary [dostęp: marzec 2021]

Zrealizowano we współpracy z Muzeum Archeologiczno – Historycznym w Elblągu

Prawa do wizerunków cyfrowych: Domena publiczna - https://creativecommons.org/publicdomain/mark/1.0/deed.pl