• 216 Wejścia
• 56 Pobrań

Wymiary: wys: 320 cm, wymiary podstawy 170 x 70 cm
Autor:Prusy, warsztat pomorski (Gdańsk?)
Miejsce: pierwotna lokalizacja - dwór w Karkajmach na Warmii, skąd w roku 1976, piec trafił do fromborskiego muzeum, jako przekaz kierownictwa PGR w Karkajmach; w roku 1977 zrekonstruowany przez dr Marię Dąbrowską z Instytutu Archeologii PAN w Warszawie
Materiał: glina
Technika: kafle formowanie w matrycy, szkliwienie (polewa biała), wypalanie, malatura błękitem kobaltowym

Piec barokowy przeniesiony z pałacu w Karkajmach k. Ornety - trójkondygnacyjny, o prostopadłościennych skrzyniach, dzielonych gzymsami. Skrzynię górną podpierają cztery kolumny, flankujące znacznie węższą część środkową, posadowiony na wysokiej bazie, zwieńczony koronką. Jednym z węższych boków przylega do ściany pomieszczenia. Kafle narożnikowe wszystkich skrzyń ozdobione plastycznymi kręconymi półkolumienkami. Na bryłę pieca składa się sześćset kafli pokrytych białą polewą, zdobionych malaturą wykonaną błękitem kobaltowym, wyobrażającą sceny myśliwskie, łowieckie i biblijne (tematy zaczerpnięte ze Starego Testamentu) lub przedstawienia antropo- i zoomorficzne. Datowanie inskrypcyjne (1737) na wypiętrzonym gzymsie węższego boku, w środkowej skrzyni. Zwraca uwagę brak dostępu do paleniska, bowiem w piecach tego typu palono z sieni, z sąsiedniego pomieszczenia lub ze specjalnej komory.
Niewiele dziś ocalało popularnych, w XVII i w XVIII wieku, na terenie Rzeczpospolitej pieców barokowych, nazywanych potocznie gdańskimi (choć powstawały nie tylko w Gdańsku ale i w innych ośrodkach Prus Królewskich - w Toruniu, czy Elblągu). Wyjątkowym (nie tylko w skali kraju) miejscem, jak chodzi o liczbę zachowanych barokowych urządzeń grzewczych, jest Wzgórze Katedralne we Fromborku, gdzie przechowywanych lub eksponowanych jest pięć unikalnych pieców barokowych, z tego cztery pozostają w zasobach Muzeum Mikołaja Kopernika. Chyba najbardziej efektowny z tego zestawu jest piec przeniesiony z dworu w Karkajmach, zestawiony w roku 1977, na parterze dawnego pałacu biskupiego. Ten unikalny barokowy egzemplarz powstał być może w ośrodku gdańskim. Analogiczne piece, (jednak o większych gabarytach) wykonał mistrz gdański Michael Welss, do pałacu księcia Mienszykowa w Sankt Petersburgu.
Większość kafli zachowana w dobrym stanie, brak kilku kafli w dolnej skrzyni i fragmentu wieńczącej koronki, uległy zniszczeniu w czasie przestawienia i wcześniejszej przebudowy pieca w dworze w Karkajmach (w latach 50. XX w.), żeby uzupełnić ubytki, w części pieca przylegającej do ściany, wstawiono 7 białoszkliwionych kafli.

Autor opisu: Jagoda Semków

Publikowany:
W. Wojnowska, Frombork w zabytkach kultury materialnej, katalog wystawy, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, Frombork 1989, s. 32
M. Dąbrowska, Piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław -Warszawa -Kraków- Gdańsk- Lodź, 1987, s. 168, 170 ryc. 38; il. 219-224
E. Kilarska, M. Kilarski, Kafle z terenu dawnych Prus królewskich, katalog wystawy, Muzeum Zamkowe w Malborku, Malbork 2009, il. 154
B. Pospieszna, Archéologie du poêle en céramique du haut Moyen Âge a l’époque moderne, Actes de la table ronde. Montbéliard. Musée des Ducs Wurtemberg 23-24 mars 1995, Dijon 2000, s. 139.
J. Semków, W. Wojnowska, Piece kaflowe w kompleksie zabudowy mieszkalnej Wzgórza Katedralnego we Fromborku [w] Piece kaflowe w zbiorach muzealnych w Polsce, red. M. Dąbrowska, J. Semków, W. Wojnowska, Frombork: Muzeum Mikołaja Kopernika, 2010, s. 26; s. 30 il. 3; s. 33 il. 8-9

Literatura:
M. Dąbrowska, Piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław -Warszawa -Kraków- Gdańsk- Lodź, 1987
Piece kaflowe w zbiorach muzealnych w Polsce, red. M. Dąbrowska, J. Semków, W. Wojnowska, Frombork: Muzeum Mikołaja Kopernika, 2010

Wystawy:
Frombork w zabytkach kultury materialnej, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, dawny pałac biskupi, 1987 – 2009
Fides-ratio-ars. Skarby Warmii i Mazur, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, dawny pałac biskupi, 2014 - 2016
70 lat Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, dawny pałac biskupi, 2018 -Weronika Wojnowska, Jagoda Semków

Prawa do wizerunku cyfrowego: CC BY 1.0 https://creativecommons.org/licenses/by/1.0/deed.pl