• 321 Wejścia

Wymiary: 15,1 x 16,6 x 8 cm
Autor: Prusy, warsztat pomorski
Miejsce znalezienia/powstania: badania archeologiczne we Fromborku
Materiał: glina
Technika: formowanie w matrycy, szkliwienie (polewa biała, niebieska, zielona i żółta), wypalanie

Kafle płytowe, wypełniające, środkowe, z herbem Jastrzębiec Jan Stefan Wydżgi, biskupa warmińskiego, w latach 1659-1679 - w stylizowanym wieńcu laurowym podkowa, barkiem na dół, w niej krzyż kawalerski, za wieńcem, po obu stronach, widoczne fragmenty insygniów władzy kościelnej i świeckiej sprawowanej przez biskupa warmińskiego: pastorału (krzywaść i zakończenie laski) oraz miecza (rękojeść i fragment ostrza), nad herbem szerokoskrzydły kapelusz kardynalski, ozdobiony sznurami z chwostami otaczającymi z obu stron przedstawienie herbowe. Pole kafla pokrywa białe szkliwo, a reliefowe elementy przedstawienia herbowego szkliwo w kolorach: białym, niebieskim, zielonym i żółtym. Kafle mocowano w bryle pieca za pomocą szerokiego kołnierza.
Popularne w XVII i w XVIII wieku na terenie Rzeczpospolitej barokowe piece z warsztatów pomorskich, zwane potocznie gdańskimi (chociaż powstawały w różnych ośrodkach Prus Królewskich: Gdańsku, Toruniu, czy Elblągu) stawiano z kafli o białej polewie i malaturze wykonywanej błękitem kobaltowym, zielenią miedziową lub fioletem manganowym. Do dekoracji używano specjalnych szablonów (tzw. sponsów) czerpiąc wzory głównie z grafik niemieckich przedstawiających sceny biblijne, rodzajowe, alegoryczne i pejzaże. Popularne były też motywy heraldyczne. Dwa kafle herbowe ze zbiorów fromborskiego muzeum z herbem Jastrzębiec biskupa Jana Stefana Wydżgi pochodzą z czasów jego panowania, z pieca zlokalizowanego w pałacu biskupów warmińskich na wzgórzu katedralnym we Fromborku. Odkryto je w trakcie prac archeologicznych prowadzonych na terenie pałacu biskupiego (znalezione we fragmentach poddano rekonstrukcji). Tego rodzaju kafli, bryła pieca zawierała zapewne znacznie więcej (choć niekoniecznie musiał to być piec zestawiony wyłącznie z kafli herbowych). Stawianie pieców z kafli przestawiających herby panujących aktualnie biskupów warmińskich stanowiło, w XVII i w XVIII wieku, szerszą praktykę, o czym świadczą kafle z herbami: bpa Jana Stefana Wydżgi, bpa Andrzeja Chryzostoma Załuskiego, czy bpa Krzysztofa Andrzeja Szembeka, znajdowane, nie tylko we Fromborku ale i w innych rezydencjach biskupich na Warmii (w Reszlu i Olsztynie), dziś w zbiorach Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie i Muzeum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie.
Zachowane fragmentarycznie, częściowa rekonstrukcja.

Autor opisu: Weronika Wojnowska

Publikowany:
M. Dąbrowska, Piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław -Warszawa -Kraków- Gdańsk- Lodź, 1987, il. 214
M. Dąbrowska, O siedemnastowiecznych kaflach i piecach z terenu ziem Polskich, Średniowieczne i nowożytne kafle: regionalizmy - podobieństwa – różnice, redakcja M. Dąbrowska, H. Karwowska, Białystok 2017, s. 155, il. 31

Literatura:
M. Dąbrowska, Piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, Wrocław -Warszawa -Kraków- Gdańsk- Lodź, 1987
Piece kaflowe w zbiorach muzealnych w Polsce, red. M. Dąbrowska, J. Semków, W. Wojnowska, Frombork: Muzeum Mikołaja Kopernika, 2010

Wystawy:
Frombork w zabytkach kultury materialnej, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, dawny pałac biskupi, 1987 – 2009
Fides-ratio-ars. Skarby Warmii i Mazur, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, dawny pałac biskupi, 2014 - 2016
70 lat Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, dawny pałac biskupi, 2018 - Weronika Wojnowska


Prawa do wizerunku cyfrowego: CC BY 1.0 https://creativecommons.org/licenses/by/1.0/deed.pl